خرما به‌عنوان یکی از مهم‌ترین محصولات کشاورزی مناطق گرمسیری، نقش کلیدی در اقتصاد بسیاری از کشورها ایفا می‌کند. امروزه بیش از ۹۰ درصد خرماهای جهان در خاورمیانه و شمال آفریقا تولید می‌شوند. اما سوال اینجاست: کدام کشورها بزرگترین تولیدکنندگان خرما در جهان هستند؟ ایران در چه جایگاهی قرار دارد؟ خریداران عمده جهانی چه کشورهایی هستند؟ و حجم تجارت جهانی خرما چقدر است؟ در این گزارش به بررسی دقیق آمار و ارقام تولید و تجارت خرما در سطح جهانی می‌پردازیم.
۱. حجم تولید جهانی خرما
براساس آخرین آمار منتشر شده توسط سازمان خواربار و کشاورزی ملل متحد (فائو) در سال ۲۰۲۳، تولید جهانی خرما حدود ۹.۵ میلیون تن برآورد شده است. این رقم نسبت به دهه گذشته رشد حدود ۲۵ درصدی داشته که نشان‌دهنده افزایش تقاضای جهانی برای این محصول است. بیش از ۸۰ کشور در جهان به کشت خرما مشغول هستند، اما تنها ۱۰ کشور، بیش از ۹۰ درصد خرماهای جهان را تولید می‌کنند.
۲. رتبه‌بندی بزرگترین تولیدکنندگان خرما در جهان
– رتبه اول: مصر (با تولید بیش از ۱.۷ میلیون تن در سال)
– مصر به‌عنوان بزرگترین تولیدکننده خرما در جهان شناخته می‌شود.
– مناطق اصلی کشت: واحه‌های نیل، فیوم و صحرای غربی.
– مصر همچنین یکی از صادرکنندگان اصلی خرما به اروپا و کشورهای عربی است.
. رتبه دوم: ایران (با تولید حدود ۱.۴ میلیون تن در سال)
– ایران دومین تولیدکننده بزرگ خرما در جهان است.
– استان‌های خوزستان، کرمان، بوشهر و سیستان و بلوچستان قطب‌های اصلی تولید خرما در ایران هستند.
– ایران بیش از ۴۰۰ رقم خرما دارد که معروف‌ترین آن‌ها خرما مضافتی، استعمران و پیارم هستند.
. رتبه سوم: عربستان سعودی (با تولید حدود ۱.۳ میلیون تن در سال)
– عربستان یکی از پیشگامان صنعت خرما با نخلستان‌های مدرن است.
– مناطق القصیم، المدینه و الاحسا مراکز اصلی تولید خرما در عربستان هستند.
– دولت سعودی سرمایه‌گذاری زیادی در تبدیل خرما به محصولات فرآوری شده مانند شیره و قند خرما انجام داده است.
۳. سایر تولیدکنندگان بزرگ خرما
| ۴ | عراق | ۷۰۰,۰۰۰ |
| ۵ | پاکستان | ۶۰۰,۰۰۰ |
| ۶ | امارات متحده عربی | ۵۰۰,۰۰۰ |
| ۷ | الجزایر | ۴۵۰,۰۰۰ |
| ۸ | تونس | ۳۵۰,۰۰۰ |
| ۹ | عمان | ۳۰۰,۰۰۰ |
| ۱۰ | سودان | ۲۵۰,۰۰۰ |
۴. خریداران عمده خرما در جهان
خرما به‌عنوان یک کالای استراتژیک در بازارهای جهانی مطرح است. مهم‌ترین واردکنندگان خرما در سال ۲۰۲۳ عبارتند از:
– هند (بزرگترین واردکننده با خرید سالانه ۴۰۰,۰۰۰ تن)
– ترکیه (۲۰۰,۰۰۰ تن)
– مالزی و اندونزی (۱۵۰,۰۰۰ تن)
– اتحادیه اروپا (آلمان، فرانسه و هلند با مجموع ۳۰۰,۰۰۰ تن)
– آمریکا و کانادا (۱۰۰,۰۰۰ تن)
۵. ارزش تجارت جهانی خرما
– صادرات جهانی خرما در سال ۲۰۲۳ بیش از ۴ میلیارد دلار برآورد شده است.
– ایران حدود ۳۰۰ میلیون دلار صادرات خرما دارد و در رتبه سوم صادرات پس از مصر و عربستان قرار دارد.
– قیمت جهانی خرما بسته به نوع و کیفیت، از ۱ تا ۱۰ دلار برای هر کیلوگرم متغیر است. (خرماهای لوکس مانند مجول و پیارم گران‌تر هستند.)
۶. جایگاه ایران در بازار جهانی خرما
– ایران دومین تولیدکننده و سومین صادرکننده خرما در جهان است.
– خوزستان با تولید بیش از ۴۰۰,۰۰۰ تن، بزرگترین استان تولیدکننده خرما در ایران است.
– مشکلات ایران در صادرات: تحریم‌ها، رقابت با عربستان و امارات، و ضعف در بسته‌بندی و بازاریابی.- فرصت‌های ایران: تنوع ارقام خرما، کیفیت بالا و امکان توسعه صادرات به چین و روسیه.
بازار خرما در جهان یک بازار پررونق و در حال رشد است. مصر، ایران و عربستان سه غول تولید خرما در جهان هستند که بیش از ۴۰ درصد از خرماهای جهان را تأمین می‌کنند. در حالی که هند و اروپا* بزرگترین خریداران خرما هستند، ایران با وجود ظرفیت‌های بالا، هنوز نتوانسته سهم خود را از بازار جهانی به‌طور کامل به دست آورد. توسعه صنایع تبدیلی، بهبود بسته‌بندی و بازاریابی می‌تواند جایگاه ایران را در تجارت جهانی خرما ارتقا دهد. با توجه به افزایش تقاضا برای محصولات طبیعی و سالم، آینده بازار خرما بسیار روشن به نظر می‌رسد.
